SUNUŞ
Türk Akademisi Siyasi Sosyal Stratejik Araştırmalar Vakfı (TASAV), Türkiye'nin içinde bulunduğu sorunların tespiti ve bunlara yönelik alternatif çözümler oluşturulması amacıyla “Beyin Fırtınası” toplantılarına başlamıştır. Bu kapsamda, TASAV tarafından daha önce yapılan çalıştaylarda ortaya konulan öncelikler de dikkate alınmak suretiyle tüm siyasî, sosyal, ekonomik ve stratejik alan ve konular değerlendirmeye tâbi tutulmaktadır.
Küresel ve bölgesel gelişmelerin Türkiye jeopolitiğini yakından ilgilendirdiği bir süreçte, iç ve dış sorunların doğru teşhis edilmesi kuşkusuz doğru stratejilerin ve politikaların uygulamaya konulabilmesi bakımından önem arz etmektedir.
Siyasi, ekonomik ve sosyal alanlarda gittikçe büyüme, genişleme, yayılma ve bir kısmı da kangren olma istidâdı gösteren kimi sorunlar, aynı bakış açısıyla ve geniş bir vizyonla ele alınmayı beklemekte, bütüncül ve kuşatıcı bir anlayışla değerlendirilmeye ihtiyaç duymaktadır.
Siyasî alanda yürütülecek kuşatıcı reform hamlelerinin yanında, ekonomik ve sosyal alanlarda da önemli reformların yapılması, Türkiye’nin hedeflediği sıçramayı yapabilmesi için elzemdir. Bu düşüncelerden hareketle TASAV tarafından gerçekleştirilecek akademisyen ve uzmanların katılacağı bir dizi beyin fırtınası toplantısı ile Türkiye'nin “iyi yönetilen” bir ülke olabilmesine bilimsel katkı sağlanması hedeflenmektedir.
Çalışmalar; yeni gelişmeleri, konunun evrensel boyutlarını, Türkiye’deki durumu, sorunları, eksiklik ve aksaklıkları değerlendiren; alternatif çözümlerin geliştirilmesini ve yeni politika önerilerini ihtiva eden; tüm meseleleri stratejik bakış açısı ile inceleyen ve diğer konularla bütünleşik olarak ele alan bir çerçevede yürütülmektedir.
Selçuk Üniversitesinden Doç. Dr. Savaş Çevik’in hazırladığı bu raporda; vergi yükünde ve yapısındaki genel eğilimler ve Türkiye’nin pozisyonu değerlendirilmekte, gelir ve tüketim üzerinden alınan vergiler ele alınmakta, vergi sistemimizde tüketim üzerindeki vergi yükünün yüksek olduğu dikkate alınarak tüketim vergilemesinin sorunlu alanları irdelenmektedir. Ayrıca, kayıtdışılık ve vergi kaçırma sorunları ile vergi yönetiminin genel durumu da değerlendirilerek Türk vergi sisteminin temel sorunları ortaya konmakta ve bu sorunların çözümüne yönelik somut öneriler sunulmaktadır.
Bu vesileyle, beyin fırtınası çalıştayına katılan bilim insanlarına, araştırmacılara ve uzmanlara teşekkür eder, çalışmaların neticesinde ortaya çıkardığımız objektif veri ve politika önerilerinin ilgililere ve karar alıcılara yararlı olmasını temenni ederim.
Saygılarımla,
İsmail Faruk AKSU
TASAV BAŞKANI
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
1) TEMEL BÜYÜKLÜKLER AÇISINDAN VERGİ SİSTEMİ: VERGİ YÜKÜ VE VERGİ YAPISINDA EĞİLİMLER
2) GELİRİN VERGİLENDİRİLMESİ
2.1) Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Genel Eğilimler
2.2) Türkiye’de Gelirin Vergilendirilmesi
3) TÜKETİMİN VERGİLENDİRİLMESİ
3.1) Türkiye ve OECD’de Enerji Vergilemesi
3.2) Motorlu Araçların Vergilendirilmesi
4) KAYITDIŞILIK ve VERGİ KAÇAKÇILIĞI
4.1) Kayıtdışı Ekonominin Boyutu ve Kayıtdışılıkla Mücadele
4.2) Vergi Kaçırma ve Aşırı Vergi Planlaması ile Mücadelenin Uluslararası Boyutu
5) VERGİ YÖNETİMİ: İDARE, MEVZUAT, UYUM
5.1) Uyum Stratejisi
5.2) Vergi İdaresi ve Vergi Denetimi
5.3) Vergi İdaresinin/Sisteminin Performansı
6) GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ