Cilt: 16, No: 2 (Ağustos 2025)

SUNUŞ

Değerli okurlar,

Dergimizin 16. cildinin ikinci sayısını okurlarımızın ve akademik çevrelerin yararına sunmanın heyecanını yaşıyoruz.

Pek çoğu Türkiye’nin etrafında cereyan eden ve yine pek çoğu siyasi tarih bakımından kayda geçecek nitelikte numunevî olayları, insanlığa karşı suçları, katliamları, ekonomik buhranları, doğal afetleri tecrübe ettiğimiz günler tükenmek bilmiyor. Öte yandan akıp giden diplomatik olayların, barış ve uzlaşı girişimlerinin de ne zaman başlayıp ne zaman bittikleri adeta belli olmamaktadır. Bir diğer ifadeyle dünyada siyasi olayların akış hızında baş döndürücü bir gelişme olmakla birlikte bunlardan bir türlü huzur ve refah doğmamaktadır. Küresel ölçekte bir sistem dönüşümü/değişimi olduğu uzun zamandır öne sürülse de, bunun da niteliğinde, sınırlarında, aktörlerinde ve şartlarında belirsizlik olduğu çok açıktır.

Düşünce Dünyasında TÜRKİZ Dergisi’nin bu sayısında da, dünya siyasi olaylarının güncel ve tarihi örneklerini konu alan makaleler ağırlık taşımaktadır. İlk makale uluslararası ilişkiler alanındadır. ABD öncülüğünde varılan Azerbaycan ve Ermenistan mutabakatı henüz gündemdeyken Sıdıka İrem ALTUNSUYU’nun kaleme aldığı “Türkiye-Azerbaycan Güvenlik İşbirliğinde Zengezur Koridoru” başlıklı bu araştırma makalesinde, Güney Kafkasya Bölgesi’nin stratejik, jeopolitik ve askerî bağlamda önem kazanmaya devam ettiği, Türkiye’nin İkinci Karabağ Savaşı’nın hemen ardından bu eğilimin farkında olarak Azerbaycan ile imzaladığı Şuşa Beyannamesi’nde Zengezur Koridoru’nun önemini vurguladığı üzerinde durulmuştur. Yazar, Koridorun açılmasıyla Türkiye’nin bölgede daha da güçleneceğinin altını çizerek Türkiye ve Azerbaycan açısından ekonomik, güvenlik ve siyasi yansımaları olacağını vurgulamıştır.

Sibel PEKER’in “Türk Dış Politikasında Kimlik Perspektifi Bağlamında Afrika Açılımı” başlıklı makalesi, Türkiye’nin bölgesel etkisini artırma stratejilerini ele aldıktan sonra Türkiye’nin Afrika’daki diplomatik varlığını şekillendiren temel unsurları analiz etmektedir. Yazar, Türkiye’nin Afrika Açılımı sürecinde ekonomik, güvenlik ve kültürel diplomasi unsurlarını birbirini tamamlayan bir yapı içinde kullanmış; bu çerçevede Eximbank ve DEİK gibi kurumlarla ekonomik, güvenlik iş birlikleriyle askeri ve beraberinde Maarif Vakfı, Yunus Emre Enstitüsü ve TİKA gibi kurumlar aracılığıyla kültürel diplomasi ile yumuşak gücünü pekiştirdiğini ortaya koymuştur.

“Birinci Dünya Savaşı Sonrası Güney Kafkasya’da Sınır Sorunu ve Diplomatik Çatışmalar: Borçalı Örneği (1918–1921)” başlıklı makalesinde Ergün MAMEDOV, Birinci Dünya Savaşı sonrası dönemde Güney Kafkasya’da oluşan otorite boşluğu ve sınır sorunlarını incelemiştir. Esasen hem tarih hem de uluslararası ilişkiler alanı dahilinde incelenebilecek bir çalışma olması nedeniyle dikkat çekmektedir. Nitekim yazar, 1918–1921 yılları arasında Borçalı’da yaşanan sınır ihtilaflarını tarihsel olay örgüsüne dayalı şekilde ele aldıktan sonra Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan’ın çakışan talepleriyle birlikte, İngiltere, Almanya ve Sovyet Rusya’nın stratejik müdahalelerini detaylı şekilde analiz etmiştir. Bu çerçevede Borçalı’nın sadece etnik veya idarî bir anlaşmazlık olmadığını; aynı zamanda uluslararası hukuk, jeopolitik çıkarlar ve büyük güç rekabetlerinin kesiştiği çok boyutlu bir vaka olduğunu savunmuştur. Dolayısıyla çalışma, sayımızda Güney Kafkasya bölgesini konu edinen ikinci yazı olmasının yanı sıra bugün Türk dış politikasının ağırlık merkezinde yer alan Türk dünyasına ilişkin önemli konulardan birisini ele alması nedeniyle de araştırmacılar için ilgi uyandırabilecek bir makaledir.

Arif AKBAŞ’ın hazırladığı “Oswald Spengler’i Yorumlamak: Batı’nın Çöküşü ve Döngüsel Tarih” başlıklı çalışma, konusu ve ele aldıkları itibarıyla sayının en dikkat çeken çalışmalarındandır. Zira yazar bu çalışmasında, medeniyet dairemizin önemli isimlerinden İbn-i Haldun ve yine dünyaca tanınan Alman siyaset felsefecilerinden Oswald Spengler’in (1880-1936) eserlerindeki döngüsel tarih anlayışı, onun medeniyetlerin yükselip çökme süreçlerine dair geliştirdiği özgün felsefi yaklaşım çerçevesinde, toplumsal ve kültürel dönüşüm dinamiklerine odaklanmıştır. Bununla birlikte yazar, Spengler’in Batı’nın çöküşünü bir sosyal eleştiri olarak nasıl tasvir ettiğini ve tarihsel döngüselliğin, medeniyetlerin içsel çürüme süreçlerini nasıl etkilediğini tartışmıştır.

Son olarak Turgay KAHVECİ, “Garbiyatçı Kritiğin Merceğinde Bir Muhafazakâr Portresi: Mehmet Akif Ersoy” başlıklı makalede önce Mehmet Akif Ersoy’un yaşamı genel hatlarıyla aktarılmış, sonrasında ise Ersoy’un Doğu-Batı ikiliğine dair düşünsel pozisyonu tartışılmıştır. Yazar çalışmasında, Ersoy’un Batı’ya ilişkin düşünceleri incelenmiş; bu çerçevede Batı’nın maddi gelişkinliği ve manevi çöküntüsü içerisinde olmasının yanı sıra ahlak ve kültür dünyasındaki çöküntüsü ve sömürgeci kimliğine yaptığı vurguları garbiyatçılık bağlamında değerlendirmiştir.

2010 yılında yayın hayatına başlayan dergimizin 71. sayısıyla (16/2) okurlarının huzuruna çıkması, Türk Akademisi Siyasi Sosyal Stratejik Araştırmalar Vakfı (TASAV) ve Düşünce Dünyasında TÜRKİZ ailesi için gurur vesilesidir. 16. cildimizin ikinci sayısının, okurlarımız ve akademik hayatımız açısından faydalı olmasını dilerken, sayının hakemleri, alan editörleri ve teknik ekipte emek veren herkese şükranlarımı sunuyorum.

Prof. Dr. Yalçın SARIKAYA
Editör

 
İÇİNDEKİLER